Alle informatie voor jonge mantelzorger

‘Mantelzorg’ vind je misschien best wel een raar woord. Het woord is bedacht in 1972 door een arts: professor dr. Johannes Hattinga-Verschure (1914-2006). Hij bedoelde met mantelzorg de zorg die je in een gezin vanzelf aan elkaar geeft. Hij zei: ‘Die zorg is als een mantel, die verwarmt, beschut en beveiligt’. Zo helpen mantelzorgers hun moeder, vader, broer, zus, opa, oma, of een vriend. Gewoon, omdat je van ze houdt.

Hij bedacht dit woord om te zorgen dat er óók aandacht is voor mantelzorgers. Dat er ook aandacht is voor jou, en niet alleen voor degene die zo ziek is of een beperking heeft en veel extra aandacht nodig heeft. Voordat je het weet schiet jij er dan bij in.

 Omdat jij gewoon gezond bent, vergeten mensen al gauw te vragen hoe het met jou gaat. Of hebben ze niet in de gaten dat jij je bijvoorbeeld zorgen maakt, of verdrietig bent. 

Om al die redenen bedacht professor Hattinga-Verschure dit woord: om te zorgen dat alle mensen rondom een zieke of gehandicapte persoon niet vergeten worden. En dat deze mantelzorgers en jonge mantelzorgers hulp krijgen als dat nodig is.

Als een gezinslid, zoals bijvoorbeeld je vader, je moeder, je zus of je broer …

-       ...erg ziek is, of een lange tijd ziek is

Als iemand bij jou thuis griep heeft of verkouden is ben je niet meteen een mantelzorger. Wel als het om een ernstigere ziekte gaat, of een ziekte die lang duurt (langer dan drie maanden). Sommige ziektes gaan niet meer over, die heb je voor je hele leven, dat noem je een chronische ziekte. Als iemand bij jou thuis dat heeft, dan ben je een mantelzorger.

-       … een lichamelijke beperking heeft
Deze persoon heeft een handicap aan zijn of haar lichaam: bijvoorbeeld iemand is doof of blind, is deels verlamd of zit in een rolstoel. Waarschijnlijk help je automatisch bij praktische dingen omdat iemand het zelf niet kan. Dan ben je mantelzorger.

-       ...een verstandelijke beperking heeft

Deze persoon kan moeilijk leren en vindt het lastig om dingen te begrijpen. Iemand heeft dan een laag IQ. Hoe erg de beperking is kan heel verschillend zijn. En dat geldt ook voor het gedrag. Vaak help je vanzelf bij de dingen die iemand niet zelf kan of niet begrijpt. Of je past even op, omdat hij of zij niet alleen kan blijven. Dan ben je mantelzorger.

-       ...psychische- of psychiatrische problemen heeft

Dan heeft iemand een ziekte of aandoening in het hoofd. Voorbeelden van wat je kan merken aan iemand die een psychische ziekte heeft zijn: in de war zijn, vaak erg verdrietig en somber zijn, erg bang zijn, heel erg druk zijn, heel vaak boos zijn of agressief, veel verschillende emoties hebben of niet tegen drukte of prikkels kunnen. Eigenlijk zorgen psychische of psychiatrische problemen ervoor dat iemand zich anders gaat gedragen. Sommigen aandoeningen kunnen behandeld worden en zelfs overgaan, andere ziektes zijn blijvend maar mensen kunnen er soms mee leren omgaan of krijgen er medicatie voor. Weer andere aandoeningen zijn chronisch of verergeren, zoals bij dementie. Vaak moet je veel rekening met zo iemand houden en op een speciale manier met iemand omgaan. Als het één van je ouders betreft, kun je je ook heel alleen gaan voelen. Je bent dan mantelzorger.

-       ...een verslaving heeft

Iemand die verslaafd is, kan niet zonder en is afhankelijk van iets. Dit kan bijvoorbeeld veel koffiedrinken of roken zijn, maar ook drugs, alcohol, gamen of gokken. Als diegene het niet ‘gebruikt’, dan wordt hij onrustig. Ermee stoppen lukt gewoonweg niet, ook al weet die persoon dat het beter is.  Verslavingen zijn ongezond en kosten vaak veel geld. Als iemand bij jou thuis verslaafd is, ben jij niet meteen een mantelzorger. Met drank en drugs is dat anders; als iemand gedronken heeft, of drugs gebruikt, merk je dat vast. Het kan zijn dat jij je daar zorgen over maakt. Of je voelt je niet veilig. Dan ben je wel een mantelzorger.

Ben je ook mantelzorger als je oma ziek is, of een neef, of een goede vriendin?

Of je dan ook jonge mantelzorger bent hangt af hoeveel je met deze persoon te maken hebt. Hoe vaak zie je die persoon? Hoe veel help je die persoon? Hoeveel zorgen maak je je om hem of haar? Als je af en toe een keertje helpt, dan ben je niet meteen een mantelzorger. Maar als jou oma bijvoorbeeld dement wordt, en je ziet haar heel vaak, dan ben je het wel.

In deze filmpjes vind je een duidelijke uitleg over wat bedoeld wordt met jonge mantelzorger.

• De jonge mantelzorger, een filmpje van Minders Mantelzorg
• MantelzorgNL | Jongzorgen, een filmpje van MantelzorgNL

Twijfel je of je ook jonge mantelzorger bent? Of wil je zien hoe anderen het doen? Kijk dan eens deze filmpjes!

• Nadja legt uit! Nadja is 13 en jonge mantelzorger
• Korte documentaire over jonge mantelzorger
• Documentaire Bikkels. Een serie over jonge mantelzorgers in verschillende thuissituaties

Als iemand in je gezin langdurig ziek is of een beperking of aandoening heeft, dan doet dat vast ook iets met jou. Bijvoorbeeld:

• Je maakt je misschien zorgen: wordt hij of zij nog wel beter, of kan ik ook die ziekte krijgen?
• Je bent verdrietig omdat iemand van wie je houdt heel ziek is of niet meer beter wordt
• Je kunt niet meer bij je vader of moeder terecht met je eigen probleempjes
• Je merkt dat alle aandacht naar de ander moet gaan. Je kunt je alleen gaan voelen.
• Je moet rekening houden met thuis. Je kan misschien geen vriendjes meer meenemen.
• Misschien schaam je je voor hoe het thuis is. 
• Je bent nodig, waardoor je niet zo vaak je eigen dingen kan doen, zoals spelen, huiswerk, baantje na schooltijd.
• Je wilt graag helpen, maar weet niet hoe.
• Of er komt teveel op je schouders (misschien zonder dat je het beseft).

Hoe ingrijpend het voor jou is hangt heel erg af van de situatie. Als je fijne mensen om je heen hebt, die om je geven en bij wie je terecht kunt, dan kun je er vast beter mee omgaan dan wanneer je er alleen voor staat. Het is beter als je dingen in overleg kan doen, uitleg kan vragen of er samen voor elkaar zijn. Maar soms lukt dat niet. Bijvoorbeeld:

• als je in een eenouder gezin woont en die ouder wordt ziek; of
• als er meerdere mensen in jouw gezin een aandoening hebben; of
• als het gedrag van een van jouw familieleden heel veel invloed heeft op de sfeer; of
• als je er niet over mag of kunt praten

Dan is het voor jou een stuk pittiger… Ook kan het extra moeilijk voor je worden als je eigen leven er door beïnvloed wordt. Bijvoorbeeld

• als je een grote verantwoordelijkheid voelt voor het gezin
• als je merkt dat je ouders het niet meer aan kunnen
• als je de leeftijd hebt om meer weg van huis te willen, maar tegelijkertijd ook thuis wilt zijn vanwege de situatie.

Als jonge mantelzorger sta je niet alleen voor… Maar besef dat anderen niet zomaar zien waar jij mee zit. Dus… praat erover. Blijf er niet alleen voor staan! En je kunt nog meer doen:

1. Zoek informatie over de ziekte of beperking van je vader, moeder, broer, zus of grootouders. Zo weet je beter wat er aan de hand is. Je kunt daarvoor terecht bij je huisarts maar ook op internet.
2. Geef thuis aan wanneer je voor hen klaar kunt staan, en wanneer niet. Dat is niet egoïstisch, maar nodig om de situatie vol te kunnen houden.
3. Praat met iemand die je vertrouwt. Het helpt om je hart te luchten en om te horen hoe anderen in je gezin de situatie beleven. Is dit binnen je gezin moeilijk? Zoek dan iemand anders die vertrouwd is voor je, bijvoorbeeld een tante of oom, een (oudere) vriend of vriendin of iemand van school, bijvoorbeeld je mentor of een favoriete leraar. Het is goed dat er een paar voor jou belangrijke mensen zijn, die weten wat er aan de hand is en het kunnen begrijpen.
4. Het is nooit te laat om steun te zoeken. Ook niet als diegene waarvoor je hebt gezorgd niet meer thuis woont of is overleden.
5. Zoek contact met andere jonge mantelzorgers. Je begrijpt elkaar en dat is prettig. Zoek bijvoorbeeld contact met Jonge Ervaringsdeskundigen in Zaanstad (JEZ). En meld je aan voor de Fundagen die de Sociale Wijkteams organiseren voor jonge mantelzorgers!

Tips van ervaren jonge mantelzorgers

In deze filmpjes geven andere jonge mantelzorgers je nog meer fijne tips!

• Jonge mantelzorger en radiomaker Frank
• Michael zorgt voor zijn zusje
• Inge is student en zorgt voor haar moeder

We luisteren naar je en denken met je mee. Je mag best beseffen dat het een bijzondere situatie is bij je thuis, waar je best wat hulp bij mag vragen! We helpen jou en je ouder(s) graag om het in jullie thuissituatie beter te organiseren, zodat het allemaal wat prettiger gaat lopen voor iedereen in jullie gezin.

• We weten de weg in ‘zorgland’.
• We kunnen misschien wat hulp regelen voor degene in jullie gezin die hulp nodig heeft, of door je ouders te ondersteunen.
• We kunnen jou of je ouder(s) handvatten geven om er anders mee om te gaan.
• We kunnen je helpen om grenzen te stellen in wat jij kan doen en waar jij verantwoordelijk voor wilt zijn. En daar oplossingen voor zoeken.
• We kunnen misschien ook helpen om thuis dingen bespreekbaar te maken.

We hopen dat je je wat minder zorgen gaat maken door je verhaal te delen. We willen het voor jou graag lichter maken, zodat er weer meer tijd vrij komt voor jouw eigen dingen.

We kunnen ons voorstellen dat ook een volwassen mantelzorger betrokken is: je vader, je moeder of bijvoorbeeld je tante. Je kunt hen wijzen op deze webpagina met meer informatie over ondersteuning voor alle mantelzorgers.

Fundagen zijn speciale dagen, verspreid over het jaar, voor jonge mantelzorgers tussen de 6 en 18 jaar. De Fundagen worden georganiseerd door betrokken, zorgzame en vooral vrolijke medewerkers en vrijwilligers vanuit de Sociale Wijkteams. We worden hier (financieel) bij ondersteund door Gemeente Zaanstad en Zaanse bedrijven. Samen zorgen we ervoor dat elke Fundag voor ieder kind een feestje wordt. Alle jonge mantelzorgers die bij de Sociale Wijkteams bekend zijn, worden hier via hun ouders voor uitgenodigd.

Hoe ziet een Fundag eruit?

Fundagen zijn heel gevarieerd.

• In juni 2019 zijn we bijvoorbeeld naar het Outdoorpark in Almere geweest, samen op stap met een grote bus!
• In december 2019 hebben we een SinterKerstenNieuwjaars-feest georganiseerd in het jongerencentrum BAAZ in Assendelft.
• In juni 2020 kon de Fundag vanwege de Corona helaas niet doorgaan. Daarvoor in de plaats zijn alle - bij ons bekende - jonge mantelzorgers thuis verrast met een verwenpakket.
• In juni 2021 stond klimmen in 't Twiske op de agenda.
• Op 11 september 2022 staat er bowlen en gourmetten op het programma. 
• Aanmelden kan via s.muts@swt.zaanstad.nl.

Enkele reacties:

• Heeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeel erg bedankt voor de cadeaus! Ik ben er erg blij mee ik zal mezelf ook opgeven voor de muziek. Verder heb ik er weer zin in als we een nieuwe Fundag gaan doen!! Het was de vorige keer erg gezellig!
• Goedemiddag Sophia, ik wil je hartelijk bedanken namens mijn kinderen, ze hebben het leuk gehad en wat een cadeaus!  En ze zeggen ‘volgende jaar weer hoor’! Een mama.
• Dag Sophia, mijn zoons hebben onwijs van de Fundag genoten! Ik begreep dat een aantal brusjes een app groep hebben aangemaakt. Missie geslaagd!! Groetjes D. 
• Onze kindjes vonden het pakket heel erg leuk en zijn er heel erg blij mee. Dank je wel!

Aanmelden

• Wil jij óók meedoen? Ben je tussen de 6 en18 jaar? En is er bij jou thuis iemand ernstig ziek, of beperkt? Vraag dan of je vader of moeder je hiervoor wil aanmelden!

• Is de fundag ook iets voor uw kind? Denkt u  - als ouder of grootouder - dat deze extra aandacht leuk is voor uw kind of kleinkind? Meld hen dan aan!

Dat kan via het Sociaal Wijkteam bij u in de wijk. Zie voor contactgegevens links op de pagina.

Meer informatie is op te vragen bij

-       Email: Team6@swt.zaanstad.nl

-       Telefoon: T 075 – 206 00 19 of T 075 – 727 10 51

-       Whats app: Sophia van der Muts: 06 - 24952294

De gemeente Zaanstad biedt ieder jaar de Zaanse Mantelzorgwaardering aan jonge mantelzorgers. Dit is een blijk van erkenning voor je situatie, want het is niet niks om op te groeien in een gezin waar iemand ernstig ziek is of een beperking heeft.

De Zaanse Mantelzorgwaardering kan jij zelf aanvragen. Ook kan degene die hulp nodig heeft het voor jou aanvragen. Er zijn voor jonge mantelzorgers geen voorwaarden aan verbonden, je hoeft geen  zorgtaken te hebben. Het feit dat je opgroeit in een gezin met extra zorg voor iemand is voldoende. Je vraagt het per jaar aan.

Ieder jaar wordt de waarde en de vorm van de Zaanse Mantelzorgwaardering opnieuw vastgesteld.

Alle actuele informatie vind je op Zaanse Mantelzorgwaardering.